روش‌هاى نگهدارى مواد غذائی

[mojrem2]

راهنماي ايمني غذا براي مواد غذايي كباب شده

بسياري از افراد غذاهاي كباب شده را دوست دارند. راهنمايي ذيل براي تهيه و آماده سازي , پخت و سرو نگهداري صحيح مواد غذايي كباب شده تهيه شده است .

• قبل از كباب كردن

كليه لوازم ظروف پخت و سطوح كار را با محلول رقيق كننده تميز و ضد عفوني كنيد. (طبق دستورالعمل موجود برچسب ها) ضد عفوني و تميز كردن را قبل از شروع كار و پس از اتمام تهيه غذا انجام دهيد سپس كليه سطوح و لوازم را با آب تميز بشوئيد و در صورت امكان از دستمال هاي آشپزخانه يا دستمالهاي كاغذي براي خشك كردن استفاده كنيد.
دستهاي خود را حداقل براي مدت 20 ثانيه با آب گرم و صابون قبل از تهيه مواد غذايي به خوبي بشوئيد. در صورتي كه پس از تهيه يك غذا , مواد غذايي ديگري را آماده طبخ مي كنيد بايد مجددا دست هاي خود را بشوئيد. دستهايتان بعد از تماس با مواد غذايي خام مانند : گوشت , مرغ و غذاهاي دريايي شستشو دهيد.
مواد غذايي خام را جدا از غذاهاي پخته شده نگهداري كنيد. هرگز مواد غذايي خام را به همراه مواد پخته شده را در يك ظرف يا سيني قرار ندهيد. براي هر كدام از آنها از ظروف متفاوت استفاده كنيد.

گوشت ها , انواع سالاد و مواد غذايي فاسد شدني را تا قبل از آماده سازي در يخچال نگهداري كنيد. در مسافرت ها و پيكنيك ها از كلمن استفاده نماييد. كلمن را در مكان هاي سايه و به دور از پرندگان و حيوانات قرار دهيد. مواد غذايي را قبل از پخت بطور ملايم حرارت دهيد. اگر شما از
ذغال باربيكيو استفاده مي كنيد از مقدار كافي زغال براي پخت كامل استفاده كرده و مطمئن شويد كه ذغال قبل از شروع پخت بخوبي قرمز و آتشين شده باشد.

• در هنگام پخت

در صورت امكان مرغ را قبلا نيمه پز كنيد. سپس آنرا به سرعت كباب كنيد. همواره مراقب باشيد مواد غذايي را خارج از محدوده حرارتي خطرناك (4 درجه سانتي گراد تا 60 درجه سانتي گراد) نگهداري نماييد.
در صورتي كه غذا در حين كباب كردن شروع به سوختن نمايد سيخ هاي كباب را بالا برده و يا حرارت را كاهش دهيد.

• پس از پخت

غذاي پخته شده را در يك ظرف يا سيني تميز قرار دهيد. مراقب باشيد آب خارج شده از ماده غذايي خام بر روي غذاهاي پخته شده نريزد.
كليه غذاها را براي جلوگيري از آلودگي ثانويه پوشيده نگهداريد. غذاهاي آماده شده را فورا مصرف كنيد. اگر بايد غذا را گرم نگهداريد بايد اطمينان حاصل كنيد درجه حرارت آن 60 درجه سانتيگراد يا بيش از آن باشد. باقي مانده غذا را در يخچال نگهداري كنيد و هنگامي كه سرد هستند روي آنها را بپوشانيد. و قبل از مصرف مجددا حرارت دهيد .

[mojrem2]

راههاي تشخيص ماهي سالم از ماهي فاسد

يکی از سوالاتی که همواره برای هر يک ما وجود داشته راههای تشخيص ماهی سالم از فاسد به هنگام خريداری است:
۱- بوي ماهي : ماهيهايي كه تازه هستند تقريبا بوي مطبوعي دارند و اگر از آبهاي شيرين صيد شده باشند بوي گياهان آبزي همان منطقه را مي دهند .ولي ماهي فاسد بوي نامطبوعي دار دكه بيشتر اوقات بوي آمونياك و ترشيدگي و در اثر پيشرفت فساد بوي گنديدگي مي دهد.
۲- حالت فلسها و پولكها در ماهي : در رابطه با ماهيهاي تازه فلسها كاملا به بدن چسبيده و به سختي جدا مي شوند در حالي كه در ماهيهاي فاسد فلسها برجسته و به راحتي كنده مي شود .
۳- شكل بدن ماهيها: بدن ماهيهاي تازه قابليت ارتجاعي دارد و فاقد ترشحات مي باشند ولي بدن ماهيهاي فاسد اگر با انگشتان فشاري روي بدن ماهي وارد مي شود كاملا ايجاد فرو رفتگي مي كند و ترشحات بدن ماهي زياد و حالت چسبندگي دارد.

۴- چشمهاي ماهي: درماهيهاي تازه چشم علاوه بر اين كه شفاف درخشان است ، حالت كاملا محدب دارد در صورتيكه در ماهيهاي فاسد چشم ماهي تيره و كدر است و كره چشم بطور كامل در حفره چشم فرو رفته است .
۵- سرپوش گوشها:در ماهيهاي تازه سرپوشها بطور كامل و تقريبا چسبيده هستندو سطح داخلي آنها لكه ندارد ولي در ماهيهاي فاسد اين سرپوشها تقريبا جدا هستند و بر روي سطح داخلي آنها لكه هاي قهوه ايي و قرمز رنگ ديده مي شود.
۶- حالت آبششها:در ماهيهاي تازه آبشش ها مرطوب و به رنگ قرمز روشن هستند. ولي در ماهيهاي فاسد آبششها مرطوب نبوده و رنگي خاكستري دارند.

[mojrem2]

نكات مهم و ضروري در آشپزي و شيريني پزي

هر كسي كه حداقل يك بار شيريني تهيه كرده باشد به خوبي به اهميت پختن آن پي برده و متوجه شده است كه اگر خمير شيريني به بهترين نحو ممكن تهيه شود ولي خوب نپزد، زحمت بيهوده اي كشيده شده ، بنابراين لازم است كه در مورد پخت شيريني و نحوه كار كردن با فرهاي خانگي نكات زير را بدانيد:
معمولاً كيك و شيريني هايي كه داراي حجم زيادتري هستند با حرارت متوسط و مدت زمان زياد، پخته مي شوند. كيك و شيريني هايي كه ريز و كوچك هستند (به جز شيريني هايي كه سفيده يا زرده زياد در آنها به كار رفته) حرارت زياد و وقت كمتري براي پخت نياز دارند.
اگر حرارت فر براي پخت شيريني زياد باشد باعث مي شود كه روي آن پخته و وسط خمير خام بماند، زماني كه اين حالت پيش آمد بهتر است يك تكه كاغذ فويل را چند لايه كرده روي شيريني بياندازيد به نحوي كه به شيريني آسيب نرساند و دوباره آن را در فر قرار دهيد، در اين حالت وسط خمير نيز پخته خواهد پخت. درجه حرارت فر در فرهاي مختلف بر اساس سانتي گراد و فارنهايت است كه با در دست داشتن جدول زير مي توان هر كيك يا شيريني را در هر فري به راحتي پخت.
درجه سانتي گراد درجه فارنهايت
120250
150 300
160 325
180 350
190 375
200 400
230 450
توجه: با وجود داشتن اين جدول، حتماً به دستورالعمل فر نيز توجه كنيد.
فرهايي كه حداكثر حرارت آنها 500 يا 550 باشد بر اساس فارنهايت تنظيم شده اند.فرهايي كه حداكثر حرارت آنها 250 تا 300 درجه است بر اساس سانتي گراد تنظيم شده اند.
تبديل درجه هاي سانتي گراد به فارنهايت يا برژس داراي فرمول است ولي مي توان به صورت تقريبي درجه فارنهايت را نصف كرد و درجه سانتي گراد را به دست آورد مثلاً اگر حرارت روي 400 درجه فارنهايت باشد بايد فرهاي سانتي گرادي را روي درجه 200 تنظيم كرد.براي طبخ انواع شيريني يا غذا بايد فر را حداقل 30-15 دقيقه قبل از پخت گرم كرد.
پيمانه يك، يك دوم، يك سوم و يك چهارم است كه مقدار پيمانه 1 يا كامل از مواد مختلف به قرار زير مي باشد:
مواد وزن به گرم
1 پيمانه آرد 100 گرم
1 پيمانه پودر قند 125 گرم
1 پيمانه شكر 150 گرم
1 پيمانه روغن (جامد يا مايع) 150 گرم
پيمانه ها را هميشه با قاشق پر كنيد و هيچ گاه خود پيمانه را در آرد و روغن فرو نكنيد.

هواي اضافي داخل مواد جامد را با حركت عمودي قاشق در پيمانه بگيريد و روي پيمانه را با كارد صاف كنيد. اندازه تخم مرغ مصرفي در دستورات به مقدار تقريبي 60-50 گرم است كه معادل وزن يك تخم مرغ متوسط با پوست مي باشد. اگر در دستور العمل ها مقدار وزني تخم مرغ داده شده است، ابتدا آن را به آرامي هم زده سپس مقدار مورد نياز را وزن و جدا مي كنيم، توجه كنيد كه تخم مرغ باعث تغيير طعم شيريني مي شود بنابراين حتماً مقدار ذكر شده بايد مصرف شود. هر جا كلمه تخم مرغ به تنهايي ذكر شد منظور يك تخم مرغ كامل است.

نكاتي در خصوص تهيه كيك و تزيين آن :

قبل از اينكه شروع به پخت و تزيين هر كيكي بكنيم چند نكته ي مهم و در عين حال ساده را بايد در نظر داشته باشيم .

۱-هميشه دستور كيكي يا شيريني را كه تصميم داريم بپزيم از اول تا آخر كاملا ميخوانيم ،مطمئن شويم كه تمام مواد لازم را دراختيار داريم .
۲-هيچگاه سعي نكنيم كه مواد ديگري راجايگزين بعضي از مواد كنيم .
۳- تمام مواد را يك ساعت قبل از پخت در آشپزخانه گذاشته تا همه ي مواد هم دما شوند .
۴- مواد را به دقت وزن كنيد .
۵- حدود يك ربع قبل از پخت فر را روشن كنيم .
۶-هيچگاه در فر را قبل از اينكه سه چهارم زمان پخت سپري شده باشد باز نكنيم چون پف كيك مي خوابد .
۷- يك كيك وقتي كاملا پخته است كه به اندازه ي كافي پف كرده باشد و روي ان طلايي شده باشد و كيك تا حدودي از دور قالب فاصله گرفته باشد.

[mojrem2]

حفظ و نگهداري غذاها

عليرغم اينکه مواد غذايي به طرق مختلف نگهداري مي شوند اما به محض چيدن ، درو شدن يا ذبح شدن شروع به فاسد شدن مي کنند. روش هاي اصلي حفظ و نگهداري مواد غذايي که آنها را سالم و بهداشتي نگه مي دارند کنسرو کردن، انجماد و خشک کردن مي باشند.
نگهداري غذا در خانه به معني داشتن مقدار فراواني از مواد غذايي متنوع که هنگاميکه محصولات تازه به سهولت در دسترس نباشند مانند مرباي توت فرنگي يا مرباي انجير يا چاشني گوجه فرنگي سبز که هميشه قابل خريدن و تهيه کردن نيستند.

[mojrem2]

• کنسرو کردن

کنسرو کردن فرآيندي است که در آن مواد غذايي در شيشه ها يا قوطي هاي حلبي قرار داده شده و حرارت داده مي شوند تا درجه اي که ميکرواورگانيسم ها (ميکروب ها ) و آنزيم هاي غيرفعال نابود شوند. اين دما و حرارت و سرما دادن پس از آن يک خلاء بسته بندي شده را ايجاد مي کند. اين خلاء درون بسته بندي از دوباره فاسد شدن غذاي درون شيشه يا قوطي جلوگيري مي کند. مواد غذايي با اسيديته بالا مانند ميوه ها، گوجه فرنگي ها مي توانند در آب جوش پرورده و يا کنسرو شوند ، در حاليکه سبزيجات و گوشت با اسيديته پائين بايد تحت دستگاه کنسرو کننده در 240 درجه فارنهايت کنسرو شوند.
- نمک سود کردن (شور گذاشتن): محصولات نمک سود شده اسيديته افزايش يافته اي دارند که محيط و شرايط رشد را براي باکتري ها بسيار مشکل مي سازد. اين محصولات همچنين در شيشه ها حرارت داده مي شوند تا به نقطه جوش برسند. اين کار بقيه باکتري ها و ميکروارگانيسم ها را از بين برده و محصولات نمک سود شده در شيشه به شکل وکيوم شده و در خلاء نگه داري مي شوند.
- مربا ها و ژله ها: مرباها و ژله ها حاوي مقدار فراواني شکر هستند. شکر با آب موجود ترکيب شده و شرايط رشد ميکروارگانيسم ها و باکتري ها را دشوار مي نمايند.

[mojrem2]

• انجماد

انجماد دماي مواد غذايي را کاهش مي دهد تا ميکروارگانيسم ها و باکتري هاي محيط شرايط مناسبي براي رشد نداشته باشند. اما با اين وجود مقداري از آنها ممکن است به حيات خود ادامه دهند. در طي فرآيند انجماد فعاليت آنزيمي آهسته مي شود اما متوقف نمي شود.
- آنزيم هاي درون سبزيجات: اين آنزيمها بايد از طريق سفيد کردن غير فعال شوند تا از دست دادن ارزش غذايي و رنگ و طعم سبزيجات جلوگيري شود. سبزيجات به مدت معيني در معرض تماس با آب جوش و يا بخار قرار مي گيرند و به سرعت در آب يخ خنک شده تا از پخته شدن آنها جلوگيري به عمل آيد. عمل سفيد کردن همچنين به از بين بردن ميکروارگانيسمهاي سطح سبزيجات کمک مي نمايد.
- آنزيم هاي درون ميوه ها: اين آنزيم ها مي توانند باعث ايجاد رنگ قهوه اي ميوه ها و از دست دادن ويتامين C آنها بشوند و توسط اسيد اسکوربيک اضافي( ويتامين c) تحت کنترل قرار بگيرند.

[mojrem2]

• خشک کردن

روش خشک کردن، آب و رطوبت را از مواد غذايي گرفته و در نتيجه باکتري ها و ميکروارگانيسم ها نمي توانند رشد کرده و تکثير پيدا کنند و فعاليت آنزيم ها نيز آهسته مي شود. مواد غذايي خشک شده بايد در ظروف دربسته نگهداري شوند تا از نم کشيدن و رطوبت رساني دوباره آنها و در نتيجه رشد ميکروب ها جلوگيري بعمل آيد.

[mojrem2]

• روش هاي نامطمئن کنسروسازي

روش سنتي: اين روش قديمي و منسوخ شده ، روشي نامطمئن و ناسالم محسوب مي شود. در اين روش مواد غذايي درون يک کتري حرارت داده شده و سپس درون شيشه ها ريخته شده و دري هم روي شيشه گذاشته مي شود. هيچ فرآيند و پرورش خاص مواد غذايي روي آن انجام نمي شود.
با اين روش اغلب فساد مواد غذايي داريم. باکتري ها ، خميرترش و کپک زدن مواد غذايي را فاسد مي کنند زيرا شيشه و ظروفي که مواد غذايي در آنها ريخته شده کاملا از باکتري ها پاک نشده اند. رشد اين ميکروارگانيسم ها باضافه فساد مواد غذايي اغلب از طريق درپوش هاي شيشه ها و ظروفي که مهر و بوم شده اند اتفاق مي افتد. اين روش کنسروسازي يک خطر واقعي براي ايجاد بوتوليزم محسوب مي شود.
کنسروسازي با بخار: اين روش کمي جديدتر مي باشد اما هنوز هم مطمئن و سالم نيست. شيشه ها و ظروف با بخار حرارت داده مي شوند. اين روش نه براي مواد غذايي با اسيديته بالا و نه براي مواد غذايي با اسيديته پائين توصيه نمي شود. مواد غذايي کنسرو شده با اسيديته پايين به علت فساد و مسموميت کشنده و خطرناک هستند.
کنسرو سازي بر اساس ارتفاع: با افزايش ارتفاع، آب در درجه حرارت پايين تري به جوش مي آيد. چون دماي پايين تر براي کشتن و از بين بردن باکتري ها کمتر موثر مي باشد بنابراين زمان فرآيند کنسروسازي براي جوشاندن آب در کنسروسازي بايد زياد شود. دستورالعمل هاي کنسرو کردن غذا معمولا براي ارتفاع صفر تا 300 متري در نظر گرفته مي شوند. اگر شما در ارتفاع بالاي 300 متري در حال کنسرو کردن مواد غذايي مي باشيد تعديل هاي ارتفاع مورد نياز براي کنسرو سازي هر نوع از مواد غذايي را چک نماييد.
ديگر متدهاي نامطمئن: کنسروسازي غذا در ماکروفرها، اجاق هاي برقي، چراغ هاي خوراک پزي که بي نهايت خطرناک مي باشند مخصوصا در مورد غذاهايي با اسيديته پايين اين روش توصيه نمي شود. پودرهاي کنسروسازي به عنوان مواد نگهدارنده بي فايده و بي اثر هستند و جاي فرآيند صحيح را به هيج وجه نمي گيرد.

[mojrem2]

• مراقبت و محافظت از غذا در برابر فساد مواد غذايي

هرگز مواد غذايي که هر يک از نشانه هاي فساد و خرابي را دارند مزه نکنيد. قبل از بازکردن شيشه ها با دقت به همه شيشه ها نگاه کنيد. درِ برآمده و متورم شده و يا شيشه و ظرفي که نشتي داشته و يا مواد درون آن را پس مي دهد نشانه فساد مواد غذايي مي باشد. وقتي که در شيشه و يا ظرف را باز مي کنيد به ديگر علائم فساد و خرابي مواد غذايي توجه کنيد مانند فوران ناگهاني مايع مواد درون ظرف، کپک و يا بوي بد و زننده. مواد غذايي کنسرو شده فاسد شده بايد دور انداخته شوند به شکلي که هيچ انسان و يا حيواني دسترسي به آن را نداشته باشد. گوشت ها ، مواد غذايي دريايي و سبزيجات با اسيديته پايين فاسد شده بايد قبل از دورانداختن شناسايي شوند تا سمومي که در آنها موجود مي باشند نابود شوند .

براي سم شناسي مواد غذايي با اسيديته پايين که فاسد شده اند در ظرف را با دقت برداريد. شيشه يا ظرف مواد غذايي و درِ آن را درون يک قابلمه بگذاريد. (نيازي به در آوردن غذا از درون ظرف يا شيشه نيست ، برداشتن مواد غذايي مي تواند بقيه مواد غذايي را نيز فاسد مي نمايد) .
آب گرم کافي ريخته تا روي ظرف يا شيشه را بپوشاند. سپس به مدت 30 دقيقه آنرا بجوشانيد و سپس آنرا سرد نماييد. آب ظرف را بيرون بريزيد. ظروف يا شيشه ها ممکن است دوباره استفاده شوند.
مواد غذايي با اسيديته پايين که بشکلي نادرست کنسرو شده اند مي توانند حاوي سم بوتوليزم باشند بدون اينکه آثاري از فساد و خرابي مواد غذايي را به شما نشان دهند. مواد غذايي با اسيديته پايين اگر داراي مشخصات زير باشند ناسالم و نامطمئن در نظر گرفته مي شوند:
- مواد غذايي تحت فشار کنسرو کننده قرار نگرفته باشند.
- ميزان و مقياس کنسرو کننده قرار نگرفته باشند.
- ميزان و مقياس کنسرو کننده نادرست باشد.
- زمان هاي جديد فرآيند کنسروسازي و فشارها براي سايز ظرف يا شيشه روش بسته بندي و نوع مواد غذايي کنسرو شده در نظر گرفته نشده باشد.
- مواد ترکيبي و شکل دهنده غذا بر اساس دستورالعمل تهيه غذا اضافه نشده باشند.
- اندازه مواد تشکيل دهنده غذا از دستورالعمل و طرز تهيه اوليه ماده غذايي تغيير کرده باشد.
- زمان فرآيند کنسرو سازي و فشار موجود در اين فرآيند براي ارتفاعي که غذا کنسرو شده درست رعايت نشده باشد.
از آنجاييکه مواد غذايي با اسيديته پايين که به روش نادرستي کنسرو شده اند مي توانند حاوي سم بوتوليزم بدون نشان دادن هيچگونه علائم فساد و خرابي آن باشند ، بنابراين بايد اين مواد غذايي سم شناسي شده و سپس دور ريخته شوند. سطوحي که در تماس با اين مواد ضايع و فاسد شده قرار مي گيرند بايد با استفاده از محلول (يک قسمت کلر، ده قسمت آب) تميز و پاک شوند . سطوح مورد نظر را با اين محلول مرطوب کرده سپس 5 دقيقه صبر کنيد و بعد آنرا آبکشي نماييد.

[mojrem2]

• حفظ و نگهداري غذا براي برنامه ها و رژيم هاي مخصوص غذايي

حفظ و نگهداري مواد غذايي در منزل براي افرادي که در حال پرهيز از مصرف نمک يا شکر هستند امکان پذير مي باشد. با استفاده از روش هاي ساده که نيازي هم به شکر يا نمک ندارند مي توانيد ارزش هاي مواد غذايي را حفظ نماييد. اگر شخصي پرهيز از مصرف شکر دارد مي تواند از مواد غذايي خشک شده و يا ميوه هايي که به جاي شيره قند در آب يا
آب ميوه کنسرو شده يا منجمد شده اند استفاده نمايند. شکر معين و مشخص شده در کنسروسازي و يا انجماد تنها به خاطر اثر آن در طعم و ترکيب مواد غذايي مورد نياز مي باشد دستورالعمل هاي بسياري وجود دارند که شکر لازم ندارند يا به مقدار کمي احتياج دارند. شکر وسيله اصلي براي درست کردن مرباها و ژله ها مي باشد که مواد غذايي را به طرزي سالم و بهداشتي نگهداري مي کند. اين مواد غذايي و محصولات براي کساني که رژيم کم شکر دارند مناسب نيست. به هر حال ژلاتين هاي گياهي مخصوص با دستورالعمل هاي خاصي طراحي شده اند که مرباها و ژله هايي بدون شکر اضافي تهيه کنيد.
حفظ و نگهداري مواد غذايي در منزل همچنين براي افرادي که در حال پرهيز از مصرف نمک مي باشند ممکن است. نمک استفاده شده در کنسروسازي ، انجماد يا خشک کردن مواد غذايي تنها براي طعم و يا حفظ رنگ و کيفيت آن مي باشد.
نمک سود کردن مخصوصا وقتي با تخمير همراه باشد معمولا نياز به نمک دارد تا اثر نگهدارندگي را در مواد غذايي حفظ نمايد. هنگام تهيه مواد غذايي نمک سود شده اگر در طرز تهيه آن فقط نمک بود نمي توانيد ماده ديگري را جايگزين نمک کنيد اما اگر سرکه به اضافه يک يا دو قاشق چايخوري نمک نياز داشت مي توانيد نمک را حذف کنيد.