اختلالات شخصیت (Personality disorders) عبارتند از مجموعه اختـلالهای روان شناختی که ویژگی اصلی آنها رفتـارهای خشـک و غیر قابل انعطاف است. این رفتـارها به اشخـاص آسیب میرساند، چون مانع سـازگاری آنها با الزامهای زندگی روزانه میشود و روابط آنها را با دیگران مختل میسازد.
شخصیت، بیانگر آن دسته از ویژگیهای فردی است که شامل الگوهای ثابـت فکری، عاطفی و رفتاری است (پروین، جان، 2001، ص3). این تعریف بیانگر آن دستـه از ویژگیهای فردی با ثبات چه در زمینهی فکری، رفتاری یا عاطفی است.
اختلال یا نابهنجاری بر اساس چهار خصیصه تعریف شده است که عبارتند از:
1- پریشانی: تجربه عذاب هیجانی یا جسمانی، در زندگی متداول
2- اختلال: کاهش توانایی فرد در انجام امور روز مره به طوری که نتواند کارهایش را به نحو مطلوب انجام دهد.
3- به مخاطره انداختن خود و دیگران با کارهایی که انجام میدهند.
4- رفتاری که از لحاظ اجتماعی و فرهنگی غیر قابل قبول باشد.
اشخاصی که به اختلال های شخصیتی دچار هستند، صفات شخصیتی ناسازگارانه دارند و این صفتها آنقدر ژرف و عمیق حکاکی شدهاند که در برابر هرگونه تغییر و دگرگونی مقاومت میکنند. در بیشتر مواقع این اشخاص گمـان میکنند دیـگران باید تغییر کنند تا با آنها مطابقـت داشتـه باشنـد و نه بر عکـس. اشخاص مبتـلا به اختـلالهای شخصیت خود و دنیا را به گونهای تفسیر میکنند که برایشان به شدت ناراحتکننده است و یا توانـایی آنها را برای زندگی عادی از بیـن میبرد.
تجربههای ناسازگارانهٔ آنها از خودشان و دنیا از کودکی و نوجوانی اغـاز میشود و بهتدریج و در همه جا بر زندگیشان تأثیر میگذارد. اختـلالهای شخصیت انواع مختلف دارد و اندیشه، احساسات، و رفتارهای مورد تجربـهٔ شخـص بسته به نوع اختلال شخصـیت میتواند متـفاوت باشد. شخصیت میتواند سازگار و یا ناسازگار باشد و این ارتباط نزدیکی با «انعطافپذیری» دارد. اختلال شخصیت یعنی «
رفتارهای ناسازگار و انعطافناپذیر در برخورد با محیط و موقعیتها»
اختلال شخصیت چیست؟
بر طبق آنچه در «راهنمای تشخیصی و آماری ( DSM-IV )» آمده است، اختلال شخصیت عبارت است از: «یک الگوی با دوام و پایدار از رفتار و تجربه درونی که به طور قابل ملاحظهای با انتظاراتی که از شرایط فرهنگی فرد وجود دارد متفاوت باشد، فراگیر و غیرقابل انعطاف باشد، شروعش به دوران نوجوانی یا اوایل بلوغ برگردد،در طول زمان پایدار باشد و به ناراحتی یا آسیبدیدگی روحی منجر گردد.» به دلیل آن که این اختلالات، مزمن و فراگیر هستند. میتوانند به اختلال جدّی در کار کرد و زندگی روزمره بیانجامند.
چه چیزی باعث اختلال شخصیت میگردد؟
علل اختلال شخصیت، محل بحث و اختلاف نظر بوده است. برخی کارشناسان عقیده دارند که اختلالات شخصیت به دلیل تجربیات اولیهای که مانع رشد عادی الگوهای فکری و رفتاری شدهاند به وجود میآیند. برخی دیگر از پژوهشگران عقیده دارند که تأثیرات بیولوژیکی یا ژنتیکی ریشه پیدایش اختلالات شخصیتی هستند. با وجودی که هنوز بر سر یک علت قطعـی برای اختـلالات شخصیتی توافق نشده است امّا به احتمال زیاد ترکیبی از زمینههای ژنتیکی و متغیرهای محیطی در رشد آنها دخالت دارند.
اختلالات شخصیتی چگونه تشخیص داده میشوند؟
به منظور آن که اختلال شخصیت در یک فرد تشخیص داده شود، باید عوارضی در او وجود داشته باشد که ضوابط تشخیص مندرج در DSM-IV را برآورده کند:
- این الگوهای رفتاری باید مزمن و فراگیر باشند، بر جنبههای مختلف زندگی فرد، از جمله کارکرد اجتماعی، کاری، تحصیلی و روابط نزدیک او تأثیر بگذارند.
- فرد باید عوارضی نشان بدهد که بردو یا بیشتر از زمینههای زیر اثر بگذارد: افکار، هیجانات، کارکرد، روابط میان فردی و کنترل امیال.
- الگوهای رفتاری باید در طول زمان، پایدار باشند و سرآغاز پیدایش آن را بتوان تا دوران نوجوانی یا اوایل دوران بلوغ ردگیری کرد.
- این رفتارها قابل توضیح یا تشریح توسط اختلالات ذهنی دیگر، سوء مصرف دارو یا شرایط پزشکی دیگر نباشند.
گروه A افراد عجیب و نا متعارف
- پارانوئید
- اسکیزوئید
- اسکیزوتایپال
گروه B افراد نمایشی-احساساتی و دمدمی
- ضد اجتماعی
- اختلالات شخصیتی مرزی
- اختلال شخصیت نمایشی
- خودشیفته
گروه C افراد مظطرب و هراسان
- دوری گزین
- وابسته
- اختلال وسواسی - جبری
سایر اختلالات شخصیت
ویکی پدیا
سایت روانیار
اختلالات شخصيت پارانوئيد ، اختلالات شخصيت اسكيزوئيد ، اختلالات شخصيت اسكيزوتايپال ، اختلالات شخصيت ضد اجتماعي ، اختلالات شخصيت مرزي ، اختلالات شخصيت نمايشي ، اختلالات شخصيت خودشيفته ، اختلالات شخصيت دوري گزين ، اختلالات شخصيت وابسته ، اختلالات شخصيت وسواسي - جبري ، ...