صائب تبریزی

[t.s.m.t]

Torpaq ucaldacaqdır torpağa düşsǝ hǝr dǝn,
Dikbaşlığın ucundan sǝn torpağa düşǝrsǝn.

Qocalıqda göz yaşı peşmanlıqdan nişandır,
Dolsun sübhün suyundan qoy axşamkı piyalǝn.

Heyrǝtlǝnǝr hǝmişǝ işıqlı olsa qǝlbin,
Ayna çox olsa evdǝ yüz görsǝnǝr bir bǝdǝn.

İllǝr pisi-yaxşını çǝkǝr mǝhǝk daşına,
Saçlar da zaman-zaman dişlǝr tökdü şanǝdǝn.

Hǝr kǝsdǝ varsa imkan bu kandardan keçmǝyǝ,
Hünǝrlǝ qoysun qǝdǝm, çǝkinmǝsin heç nǝdǝn.

Mǝn o qanadı sınmış bülbülǝm, göz yaşımdan,
Tor toxudum, torlanıb başdan-başa bir çǝmǝn.

Nǝfǝsi qǝlbdǝn çǝkǝn bir cazibǝ varmıdır?
Çör-çöp nǝdir ki, onu öz yuvama yığam mǝn.

Bizi bir-birimizǝ, amandı, vurma, dövran!
Tüklǝr qarışan zaman daraq sınacaq hǝmǝn.

Qorxuram acizliyǝ yozalar bu halımı,
Dözümümlǝ mǝn qisas alardım zǝmanǝdǝn.

Qulaq asma zahidin sözlǝrinǝ heç zaman,
Dǝryanın sahilindǝ olur çör-çöp dǝ bǝzǝn.

Saib, sǝbrli ol ki, bizim bu zǝmanǝdǝ
Vermǝyǝsǝn, amandır, ixtiyarı ǝlindǝn

تورپاق اوجالداجاقدیر تورپاغا دوشسه هر دم

دیکباشلیغین اوجوندان سن تورپاغا دوشرسن

قوجالیقدا گؤز یاشی پشمانلیقدان نیشان دیر

دولسون صوبحون سویوندان قوی آخشامکی پیاله ن

حیرتلنر همیشه ایشیق اولسا قلبین

اینا چوخ اولسا ائوده یوز گؤسنر بیر بدن

ایللر پیسی – یاخچینی چئکر محک داشینا

ساچلار دا زامان-زامان دیشلر تؤکدو شانه دن

هر کس ده وارسا ایمکان بو کانداردان کئچمه یه

هونر له قویسون قدم،چئکیلمسین هئچ نه دن

من او قانادی سینمیش بولبولم،گؤز یاشیمدان

تور توخودوم،تورلانیب باشدان باشا بیر بدن

نفسی قلبدن چئکن بیر جاذیبه وارمی دیر؟

چور چوپ نئدیر کی اونو ئوز یو واما ییغام من

بیزی بیر بیریمیزه،آماندی وورما ،دوران!

توکلر قاریشان زامان داراق سیناجاق همن

قورخورام عاجیزلیه یوزالار بو حالیمی

دؤزومومله من قیصاص آلاردیم من زمانه دن

قولاق آسما زاهیدین سؤزلرینه هئچ زامان

دریانین ساحیلینده اولور چور چوپ ده بزن

صائب،صبرلی اول کی،بیزیم بو زمانه دن

وئرمئیه سن،آماندیر،اختیاری الیندن

معنی چند بیت به فارسی

(1)ذرات خاک که روی هم تل میشوند پشته ای از خاک به جای خواهد گذاشت

و تو از بالاترین مکان روی خاک می افتی

(2)گریه در هنگام پیری نشان پشیمانی است

بگذار تا پیاله ی شبت از آب سحری لبریز شود

(3)دلی که روشن باشد همیشه در حیرت است

اگر در خانه آیینه زیاد باشد تنت را چندین تا نشان می دهد

(4)سال ها خوب و زشت را به سنگ محک می آزماید

گیسوان نیز با گذشت تدریجی زمان دندانه هی شانه ها را شکست

(7)کسی که از قلب نفس می کشد آیا در او جاذبه ای میتوانی یافت؟

خس و خار چیست که من آشیانه ام را از آن پر سازم

(8)ما را به جان هم مینداز ای دوران!

اگر موهای سر پریشان شود دندانه های شانه را خواهد شکست

(10)به حرفهای زاهد هیچ گاه گوش مده

که در ساحل گاه گاهی تکه های چوب و خس خار خواهی یافت

(11)صائب صبر کن که ما در این زمانه

هشیار باش که عنان اختیار از دستت خارج نشود

تفسیر بعضی از بیتها

(1)شاید یک معنی این چنین تصور شود که شاعر گناهان آدمی را همانند ذرات خاکی دانسته که روی هم پشته ای از گناهان به جای خواهد گذاشت زیرا در بیت بعدی نشان از پشیمانی بشری صحبت شده است.شاید هم منظور مال و مقام دنیا را تشبیه به ذرات خاک کرده که هر چه قدر هم ظاهر آن وارسته جلوه کند ولی در عین حال ارزشی ندارد،چنانچه در مصرع بعدی صحبت فاز دست دادن این مال و مقام و جوانی چند روزه است.

(2)حسرت را کسی می خورد که عمرش را تباه سازد و این در هنگام پیری که آدم عجز و ناتوانی خود را میبیند بیشتر محسوس است.شاید منظور از صبح جوانی باشد و منظور از عصر که البته ما شب معنی کردیم پیری مد نظر باشد در این صورت شاعر لبریز شدن پیاله ی پیری از حسرت و ندامت را از خود پیری نمی داند،بلکه این حسرت از زمان جوانی شروع شده و همچون آبی در پیاله ی شخص تباه کار ریخته شده ولی شور جوانی مانع التفات فرد به این مهم گشته و در هنگام پیری کشته ی خود را به یکباره میبیند که حاصل تباهی سالهای دور است.

(3)ربط بین مصرع اول و دوم بیت سوم در این است که دل روشن به آئیینه تشبیه شده است و اینکه شخص وقتی خود را دربرابر صدها آئیینه میبیند تعجب میکند اما این مثال در واقع مصرع ذهنی بیت بود در مصرع اول(مصرع عینی)تعجب دل از چیست،ابهام دارد،شاید فرد روشن دل خود را بهتر میشناسد.

(4)بیت چهارم کاملاً نشان دهنده ی سبک ناب صائب است،در اینجا به امتحان کشیدن دو چیز زشت یا خوب بودن آن معلوم میشود،مثال شاعر در مصرع دوم این چنین است که دندانه های شانه هر بار بوسیله ی زلف ها امتحان پس می دهند و سست ها زودتر شکسته میشوند.

(7)دربیت هفتم شاعر تجملات و مال دنیارا تشبیه به خس و خار کرده و آنرا مانع از به کمال رسیدن خود دانسته است.

(8)مثالی که برای عاقبت نفاق و جدایی اقوام آورده شده،این چنین است درمصرع بعدی که:نفاق و در یک سو نبودن باعث آشفتگی جامعه در نتیجه سبب شکست و نابودی اقلیت ها خواهد شد،همان طور که زلفهای آشفته دندانه های شانه را می شکند.دقت باید کرد که مثال دندانه ی شانه دو بار به کار رفته که هر بار معنی جداگانه ای دارد،در اول بار نشان از آزمایش و در دوم بار نابودی در اثر نفاق.

(10)زاهد معمولاًدر شعر به کسی اطلاق میشود که به ظاهر خدا ایمان داشته باشد و خود راپایبند مرسومات ظاهری کند در حالی این حال مورد نکوهش شاعران عارف واقع گشته و آنرا همواره مورد سرزنش قرار داده اند.خس و خار به احتمال قریب منظور عبادت ظاهری زاهد باشد.

(11)هرچند که معنی بیت آخر آشکار است اما افرادی وقتی خوب بودن را سرلوحه ی کار خود قرار می دهند در ابتدا موجبات آرامش روحی خود را فراهم می کنند اما بعد از مدتی که مورد نکوهش اطرافیان قرار میگیرند موجب دلسر شدن و چه بسا رها کردن خود باشند در اینجه رها کردن خود و از دست دادن عنان اختیار و اینکه تصور کنیم که اختیاری در کار نیست و همان خواهخد شد که باید شود موجب حسرت غیر قابل جبران خواهد شد.

[t.s.m.t]

ز آه سرد پروا نیست عشاق بلاکش را

کند بر دود صبر آن کس که می افزود آتش را

فلک با مردم ممتاز خصمی بیشتر دارد

کمان اول کند آواره تیر روی ترکش را

به فریاد سپند ما درین محفل که پردازد؟

که اخگر در گریبان است از خوی تو آتش را

اگر روشندلی،راه از تو چندان نیست تا گردون

که چون شبنم سفر آسان بود جان های بی غش را

ز ابراهیم ادهم شهسواری پیش می افتد

که در دولت نگه دارد عنان نفس سرکش را

خرد را پیروی از راه حاجت می کند نادان

وگرنه کور از خود کورتر خواهد عصا کش را

دوام عشق اگر خواهی،مکن با وصل آمیزش

که آب زندگی هم میکند خاموش آتش را

به نور دل توان از ظلمت هستی برون آمد

علاجی نیست جز بیداری این خواب مشوش را

از آن با وسعت مشرب زمذهب ساختم صائب

که یک آهوی وحشی نیست آن صحرای دلکش را

[t.s.m.t]

متاب از کشتن ما ای غزال شوخ،گردن را

که خون عاشقان باشد شفق این صبح روشن را

نهادی چون قدم در راه از دلبستگی بگذر

که میگردد گره در رشته سنگ راه،سوزن را

مرا از صافی باطن ز خود دانند هر قومی

که هر ظرفی به رنگ خود برآرد آب روشن را

بیفشان دانه ی احسان،ز برق فتنه ایمن شو

که جز نقش پیِ موران حصاری نیست خرمن را

به زور عشق ازین زندان ظلمانی توان رستن

که جز رستم برون می آورد از چاه،بیژن را

نمی گردد حریف نفس سرکش عقل دریا دل

چگونه زیر دست خویش سازد آب،روغن را

مکن از دور گردون شکوه ای جویای آزادی

گشایش نیست بی سرگشتگی سنگ فلاخن را

به دشمن می گریزم از نفاق دوستان صائب

که خارپا گوارا کرد بر من زخم سوزن را

[t.s.m.t]

Nǝ ehtiyac ki, saqi verǝ şǝrab sǝnǝ,
Ki, öz piyalǝsini verdi afitab sǝnǝ.
Şǝrab lǝli üçün tökmǝ abiru zinhar,
Ki, dǝmbǝdǝm lǝbi-lǝlin verir şǝrab sǝnǝ.
Əgǝr urum daşa peymanǝni keçür, saqi,
Şǝrabidǝn neçǝ göz tiksǝ hǝr hübab sǝnǝ.
Qurutma tǝrli üzarın içindǝ badeyi-nab,
Ki, gül kimi yaraşur çöhreyi-pürab sǝnǝ.
Şǝrabidǝn nǝǝcǝb olmusan ǝgǝr sǝrxoş?
Bu duzlu lǝblǝr ilǝn neylǝsün şǝrab sǝnǝ?!
Bu atǝşin yüz ilǝn kim dutar sǝnin ǝtǝkin,
Hǝlal elǝr qanını ta yetǝr kǝbab sǝnǝ.
Dedim çığarǝ sǝni xǝt hicabıdǝn qafil,
Ki, ol ğübar olur pǝrdeyi-hicab sǝnǝ.
Sǝnin sǝhifei-hüsnün kǝlam Saibdir,
Ki, daği-eyb olur xali-intixab sǝnǝ.

[t.s.m.t]

Dolmuş ürǝk qanıyla yenǝǝldǝ camımız,
Meydan oxur hǝr axşam aya nurlu şamımız.
Bir baxmaq ilǝ aldın ǝlimdǝn qǝrarımı,
Nǝrgiz baxışlı gözlǝrǝ de, yox aramımız.
O al şǝrabı içmǝyi mǝn tövbǝ etmişǝm,
Çün tövbǝ edib içsǝk olar mey hǝramımız.
Ömrümdǝ düşmǝrǝm mǝn o cǝnnǝt xǝyalına,
Çünki fǝna evindǝdi darüssǝlamımız.
Meydǝn şirin nǝ vardır, odur şad edǝn bizi,
Meylǝ hǝyatda hasil olur cümlǝ kamımız.
Leyli kimin yüz ahunu biz salmışıq tora,
Eşq alǝmindǝ Mǝcnunu keçmiş mǝqamımız.
Qǝlbin odundan atǝş alır sinǝdǝ hǝr ah,
Yandıqca daha bǝllǝnir eşqǝ dǝvamımız.
Bu dünyada nǝ varsa onu ǝql dǝrk edir,
Müşküldü ǝqlǝ bǝlli ola hǝr mǝramımız.
Xızrın ayağı dǝydiyi yerlǝr çiçǝklǝnǝr,
Bǝxtin fidanı yarpaq açar var inamımız.
Ceyranların gözündǝ biz insafsız olmuşuq,
Torla deyil, duayla qurulmuşdu damımız
Qǝnd vermǝsǝn bu dil – dil ötǝn tutiyǝ, inan,
Bir kǝlmǝ dǝ danışmaz o şirin kǝlamımız.
Dünyanı da idarǝ edǝnlǝr bizik, nǝdǝn,
Çǝrxin ǝlindǝ qul kimiyik indi hamımız.
Güntǝk cahana isti nǝfǝslǝr verǝn bizǝ,
Saib, yazıldı göylǝrǝ fǝxr ilǝ namımız

[Ghorbat22]

درد دل تند شود ورد زبان می گردد،
گل نورستهء بی آب خزان می گردد،
گرگ گر گشنه شود دور شبان می گردد،
«آدمی پیر چو شد حرس جوان می گردد،
خواب در وقت سحرگاه گران می گردد.»

[Ghorbat22]

گرمي آتش این بادیه از خرمن ماست،
باد گنجیست،که برخواسته از مخزن ماست،
عشق نوریست،که روشنگر جان و تن ماست،
«آسمان در حرکت از نظر روشن ماست،
آب از قوت سرچشمه روان می گردد.»

[Ghorbat22]

از خدا دانش و آسایش و اقبال طلب،
ادب و بنده گی و روح سبکبال طلب،
همت و حکمت و افزایش اموال طلب،
«رای روشن ز بزرگان کهنسال طلب،
آب ها صاف در ایام خزان می گردد.»

[Ghorbat22]

میرزا محمدعلى، فرزند میرزا عبدالرحیم بازرگان تبریزى متخلص به صائب و معروف به میرزا صائب در سال ۱۰۰۰ یا ۱۰۰۷ هـ.ق در تبریز به دنیا آمد:
صائب از خاك پاك تبریز است‎/ هست سعدى گر از گل شیراز.
وى در سال ۱۰۸۷ ق دارفانى را وداع گفت. قبر صائب در باغچه اى در اصفهان در خیابانى كه به نام او نامگذارى شده است قرار دارد. پدرش بازرگان بود. در سال ۱۰۱۲ هجرى شاه عباس كبیر همه تجار و بازرگانان را براى رونق بخشیدن پایتخت تازه بنیان صفوى به اصفهان دعوت كرد. او نیز همراه پدرش راهى آنجا شد و در سن جوانى مشرف به حج شد و بعد از آن به آستان قدس رضوى مراجعت كرد.
شكرلله كه بعد از سفر حج صائب
عمر خود تازه به سلطان خراسان كردم
و بعد به اصفهان بازگشت و با وجود تمام جاذبه ها و نقوش و زیبایى هاى تاریخى كه در اصفهان بود وى سودایى سفر به هندوستان شد و علت آن نیز شنیدن افسانه هایى از سرزمین بزرگ هند و غرائب طبیعى كه در آن جا بود و دیگر این كه در آن زمان اكثر شاعران و هنرمندان به هندوستان سفر مى كردند بالاخره در سال ۱۰۳۴ راهى سفر شد و تنها چیزى كه با خود همراه داشت دفتر شعرش بود و چون به كابل رسید در محضر ظفرخان، والى آنجا كه از ادب دوستان ایرانى نیز بود اغرار و اكرام فراوانى دید و در همانجا ماندگار شد، وى مى گوید:
چو زلف سنبل اوراق من پریشان بود
نداشت طره شیرازه روى دیوانم
تو غنچه ساختى اوراق باد برده من
وگرنه خار نمى ماند از گلستانم
و صائب همراه ظفرخان به لاهور، كشمیر و برهانپور سفر كرد و بعد از ۹ سال از هندوستان به اصفهان مراجعت كرد، شهرهاى مشهد، قم، كاشان، اردبیل و مازندران را سیاحت كرد و همچنین از شعراى معاصر وى مى توان طالب آملى، كلیم كاشانى، ظهورى ترشیزى را نام برد. صائب مردى متدین و متشرع بود. او شیعه دوازده امامى و معتقد به تمام فرایض و سنت هاى اسلامى بود.
صائب به شهادت اشعار خود و همچنین قول معاصرانش، وى مردى فرشته خو، كم آزار و متواضع بود و تمام تذكره نویسان نیز از محامد او سخن گفته اند. حتى دشمنش آذر در آتشكده مى نویسد: «در اصفهان كسب كمالات صورى ومعنوى كرد.» و صائب از جمله شاعرانى است كه در زمان حیاتش آوازه سخنانش تا قلمرو زبان درى (ایران، هندوستان، عثمانى) را شامل گردید و به قول صاحب سفینه خوشگو «خوندگار روم و پادشاهان اطراف درخواست نسخه اى از دیوان او در حال حیات مى كردند و شاه ایران به رسم تحفه و هدیه مى فرستاد و منت مى نهاد» و همچنین علاقه مندان به سخن و شعر او از مكان هاى مختلف و برخى پاى پیاده به اصفهان مى آمدند تا وى را ملاقات كنند و نویسندگان تذكره هاى نصرآبادى، قصص الخاقانى، سرو آزاد و كلمات الشعرا، استادى و جلالت وى را ستوده اند و صائب یكى از بزرگ ترین شاعران شیوه سبك هندى است و از مختصات آن مى توان به مواردى اشاره كرد.
۱- داشتن زبانى جدید، به طورى كه شعر از مدرسه به بازار آمد و زبان رایج مرسوم همان زبان مردم عصر و به صورت واقع گرا بود.
۲- معنى گرایى در شعر هندى رایج بود و شاعران به معنى و محتوا بیشتر از زبان و صورت اهمیت مى دادند به طورى كه هیچ معنا و مضمونى نیست كه در شعر صائب نیامده باشد. او حتى از گل قالى، تندباد بیابان و تبخال نیز مضمون سازى كرده است و كوشش شاعر سبك هندى مضمون یابى و ارایه خیال خاص و برجسته است.
یعنى تفكرى جزیى كه تازگى و بدعت و بیان اعجاب انگیز در آن نمایان است. چنانچه صائب مى گوید:
مى نهم در زیر پاى فكر، كرسى از سپهر
تا به كف مى آورم یك معنى برجسته را
۳- ادبیات: در سبك هندى از صنایع ادبى بدیع و بیان به غیر از تشبیه كه اساس كار آن ها است استفاده چندانى نشده است. زیرا سبك هندى شعر، مضمون هاى اعجاب انگیز و ایجاد رابطه هاى غریب است و در آن بیشتر به زیبایى و تازگى معنى التفات مى گردد. به طورى كه صائب مى گوید:
در حسن بى تكلف معنى نظاره كن
از ره مرو به خال و خط استعاره ها
صائب به علت داشتن طینتى خوش همه شعراى معاصرش را در اشعارش به نحوى ستوده و همچنین به نظیرى نیشابورى نیز توجه بیشترى داشته است و در اشعار قدما به خصوص مولانا و حافظ تتبع كافى داشت، مثلاً از مولانا و حافظ در فحاوى اشعارش ابیاتى را آورده است:
از گفته مولانا مدهوش شدم صائب
این ساغر روحانى صهباى دگر دارد
ز بلبلان خوش الحان این چمن صائب
مرید زمزمه حافظ خوش الحان باش
و شیوه شاعرى را از نظر ایجاد تناسبات متعدد بین الفاظ و گرایش به ایهام از حافظ آموخته است:
به فكر صائب از آن مى كنند رغبت خلق
كه یاد مى دهد از طرز حافظ شیرازى
صائب با آن همه ابیات عرفانى و عظیم خود فرد روشن بینى بود و عرفانش الهى.
تو آن زمان شوى از اهل معرفت صائب
كه ترك عالم چون و چرا توانى كرد
و نكات فلسفى و انتباه و عبرت نیز در اشعارش به چشم مى خورد:
بر لب بام خط نتوان بخواب امن رفت
ایمنى خواهى زاوج اعتبار اندیشه كن
اگر چه ظلمت شب پرده پوش بى ادبیست
تویى ادب، ادب خود نگاهدار، مخسب
و همچنین نكته هاى اجتماعى، انتقادهاى شدید از دكانداران شریعت و طریقت و اخلاق، موج مى زند:
فغان كه نیست بجز عیب یكدگر جستن
نصیب مردم عالم از آشنایى هم
***
ما با این ده روز عمر از زندگى سیر آمدیم
خضر چون تن داد حیرانم به عمر جاودان
***
پشه با شب زنده دارى خون مردم مى خورد
زینهار از زاهد شب زنده دار اندیشه كن
***
نیستم دلگیر اگر آیینه ام در زنگ ماند
من كه اهل معنیم صورت پذیرى چون كنم
***
در حفظ آبرو زگهر باش سخت تر
كاین آب رفته باز نیاید بجوى خویش
از موضوعات رایج غزل صائب كه توسط آن مى توان شخصیت و روحیه و خلقیات وى را نیز تجسم كرد مى توان از: بیقرارى و شیدایى، مردم گریزى، حیا و نرم خویى، فرار از تقلید و تعریف از خود نام برد كه ابیاتى در همان موارد گفته شده است:
نه من از خود نه كسى از حال من دارد خبر
دل مرا و من دل دیوانه را گم كرده ام
***
صائب نشان به عالم خویشم نمى دهند
چندانكه مى كنم ز كسان جست وجوى خویش
***
صائب به هیچ دل نبود دیدنم گران
بار كسى نمى شوم و بار مى كشم
***
پیش كسى دراز نگشته است دست ما
ما چون چنار ز آتش خود در گرفته ایم
***
دل مى برد ز قند مكرر كلاهم من
نى مى كند به ناخن شكر كلام من
***
منابع مضمون هاى به كار گرفته شده صائب انسان و جهان است. او سعى دارد تا خصلت هاى آدمى كه دوگانه مى باشد را نشان دهد. در اشعار او انسان نیمى فرشته و نیمى اهرمن مى نماید و جهان مجموعه اى از تضادهاى بین نور و ظلمت حیات و ممات است و این دوگانگى، خود نظم در خلقت ایجاد كرده است. ذهن او در تلاش است تا رابطه اى بین انسان و طبیعت و بالعكس بیابد. در واقع تضاد در شعار صائب براى ایجاد خلق مضامینى نو و تازه مى باشد كه هر بیت آن معنى و اندیشه خاصى را دارا است. به قول مرحوم استاد فیروزكوهى «او نه تنها به نقاشى احوال انسانى، بلكه به تجسم همه ریزه كارى هاى حیات كمربسته است، صائب نقاشى چیره دست است كه همه ریزه كارى ها و پست و بلندى هاى اندام حیات و چین و شكن هاى چهره زندگى و زشتى و زیبایى آن را با قلمى دقیق و چشمى خرده بین و موشكاف نقاشى كرده است.»
و صور خیال در شعر صائب پویا مى باشد:
آب چو هموار برود آیینه است
سیل چون به دریا بریزد صاف مى شود
روشنگر وجود بود آرمیدگى
آیینه است آب چو هموار مى رود
تو سعى كن كه به روشندلان رسى صائب
كه سیل واصل دریا چو شد زلال شود
و در حقیقت تجسم بخشیدن به اشیا و زندگى و حیات دادن به آن ها به نوع زیبایى در اشعار صائب شكل گرفته است:
به دامن مى دود اشكم گریبان مى درد هوشم
نمى دانم چه مى گویم نسیم صبح در گوشم
در اینجا صائب به نسیم صبحگاهى جان داد كه توان سخن گفتن را نیز دارد و یا در بیت دیگرى از صائب آمده است:
چه عاجز گره دل شدى به باغ خرام
كه تیز كرده بهار از شكوفه دندان ها
كه شكوفه دندان بهار است و بهار با این دندان ها مى خواهد گره از دل را باز كند و هنر دیگر صائب در به هم آمیختن ظلماتى است كه هیچ ارتباط و تناسبى با هم ندارند. به طورى كه این كلمات را با نیروى اعجاب انگیز مضمون از كثرت به وحدت مى رساند:
من آن حسن غریبم كاروان آفرینش را
كه جاى سیلى اخوان بود فیل بنا گوشم
كه اجزاى این بیت: حسن، كاروان، غریب، سیلى، اخوان، نیل و بناگوش همگى با هم داستان یوسف كه مورد قهر و بى مهرى قرار گرفت را تداعى مى كند.
و آثار صائب عبارتند از: كلیات (شامل ۷۳ هزار بیت) است، یك دفتر از اشعار ۶۹۱ شاعر ادوار مختلف كه مورد پسند وى بود و به بیاض یا سفینه صائب معروف است، مرآت الجمال، دو سه قطعه نثر از او در دست است كه یكى نامه اى به شاه عباس ثانى در استدعاى باز كردن میخانه ها و دیگرى نثرى در باب قلیان و كثرت علاقه بدان و قطعه سوم نامه اى به دوستى در تقاضاى گل نرگس مى باشد.
منابع: ۱- تصویر شاعرانه از غلامحسین یوسفى
۲- تذكره نصرآبادى
۳- سبك شناسى شمیسا
۴- سیرى در غزل شمیسا
منبع:جوان

[t.s.m.t]

فکنده ایم به امروز کار فردا را
از این جیات چه آسودگی بود ما را

نگاه دار سر رشته تا نگه دارند
که می زنند به سوزن لب مسیحا را

به چشم ظاهر اگر رخصت تماشا نیست
نبسته است کسی شاهراه دل ها را

اگر ز ابروی همت اشارتی باشد
تهی کنیم به جام حباب دریا را

خدا سزا دهد این اشک گرم را صائب
که شست از نظرم سرمه ی تماشا را